| Landkaarten |
|
De oudste kaart van Aruba is een kustkaart van Engelbertus Horst en dateert uit 1773.
Het 'Plan van het Eyland Aruba' toont behalve details van de wateren
rond het eiland, weinig van wat er op het eiland zelf te vinden was. Wel
een enkel, vanaf het water waar te nemen kenmerk zoals 'den ijser berg'
en de 'Roode berg' (Seroe Colorado). De kustkaart bestaat in totaal
uit 17 bladen. Het hier afgebeelde blad toont de kust van Punta Brabo
tot voorbij het Spaans Lagoen, met de Paardenbaai en de riffen voor de
kust met de mangrovebossen. Een uitgebreide beschrijving van deze kaart door Luc Alofs werd in juni1994 gepubliceerd in de Napa van de Amigoe.
Begin 19e eeuw was Aruba kort bezet door de Engelsen. Uit 1815 dateert een aquarel gemaakt door R. B. Lloyd van zicht vanaf zee op Oranjestad. Alleen de herenhuizen zijn weergegeven, de lemen hutten daar tussen door niet. De huizen zijn genummerd en de eigenaars zijn, per nummer, onderaan vermeld. Vanaf het Commandeurshuis waait de Engelse vlag. Het is natuurlijk geen kaart maar geeft wel een overzicht van de ligging van de woningen der bestuurders en notabelen in die tijd, alsmede van de haven en van de heuvels op de achtergrond.
In 1924 wordt goud gevonden op Aruba en breekt een ware goudkoorts uit. De kaart uit 1825 van Van Spengler en Van Raders toont de wegen die leidden naar de goudmijnen. Het
opschrift van de kaart luidt: Kaart van het
eiland Aruba. Gevolgd naarde opmeting in den jare 1820 gedaan, onder directie van
den Kapitein ter Zee W.A. van Spengler en in den jare 1825 met verscheidene nieuwe
bepalingen verrykt door den Kapitein R.F. van Raders.
Het 'Renvooy' geeft namen van de plaatsen aan. GEOLOGISCHE KAARTEN 19e EEUW De kaart van Van Spengler/VanRaders is in de jaren van goudkoorts op Aruba (1824 - 1830) nog twee maal gebruikt voor geologische doeleinden: in 1827 werd door C. Stifft, geologisch en mineralogisch onderzoeker, op een kopie van de bestaande kaart met vier verschillende kleuren de gesteentes aangegeven die hij onderscheidde. Op een andere kopie werd in 1828 door J.F.W. Gravenhorst, de man die de leiding over de goudwinning had, in vijf kleuren de bodemsoorten en het bodemgebruik ingekleurd.
De volgende geologische kaart is een Duitse kaart van Karl Ludwig Martin uit 1888 en die is hier online in detail te bekijken
Op de "Caart van het Gouddistrict des Eilands Aruba , opgenomen door den Ingenieur der Mijnen F. Wirtz" zijn de werkzaamheden in kaart gebracht in het noordelijk deel van Aruba. Het gaat om de werkzaamheden uitgevoerd door Van Raders, Gravenhorst, Stifft en Wirz. Op de kaart van de Aruba Gold Mine Co. uit 1885 staan de goud-districten zoals de Gold Company die had ingedeeld. De kaart is hier online te bekijken De Werbata-kaarten van de eilanden waren de meest professionele kaarten uit de geschiedenis van de Nederlandse Antillen. Zij werden gemaakt in de jaren voor de Eerste Wereldoorlog. Die van Aruba werd in 1909 en 1910 gemaakt en gepubliceerd in 1912. J. Werbata, die hetzelfde had gedaan in Nederlands Indi?, introduceerde de wijze van kaart maken die verder werd uitgevoerd door de Nederlander L. Lens en afgerond door de Cura?aoenaar W. A. Jonckheer. De methode was het zgn. triangulatie systeem: het eiland werd in driehoeken verdeeld door stenen, meestal op toppen van bergen of heuvels die goed te zien waren. Er waren in totaal 20 triangstenen waarop vlaggen in een buis werden gestoken. Binnen de driehoeken werden de hoogteverschillen berekend met het doel te komen tot verantwoorde aanleg van dammen. De triangstenen zijn nu, een eeuw later, of onvindbaar, overwoekerd door planten, of vernield zoals Triang No.20 op Seroe Colorado. Maar er is een gaaf exemplaar, gemakkelijk te vinden, langs de kustweg van Pos Chikito: Triangsteen No.11. De tekst staat grof gegraveerd in een gelige tegel die in de grove cementen steen is ingelegd.
De kaart bestaat uit 8 bladen en die zijn hier online te zien. Om details te bekijken: klik op Legacy Viewer.
De A.P.M. steiger is van de 'Aruba Phosphaat Maatschappij'. Een lang artikel over de Werbata kaarten is te vinden in een van de uitgaven van het historisch kartografisch tijdschrift Caert Thresoor Deze in 1956 uitgegeven geologisch/topographische kaart is van het Amerikaanse Departement of Navy: 'From Netherlands Government surveys between 1929 and 1932'. Gebaseerd op de geologische kaart van J. H. Westermann. Op deze kaart zijn van de toen net geopende raffinaderijen slechts de pieren te zien. Waar de Lago was gevestigd staat op deze kaart nog steeds de track van de spoorrails die van de haven naar de fosfaatmijnen liep. Vreemd genoeg zijn de details van de havens van latere tijd (na 1949). Bekijk de kaart hier online . Uit 1941 dateert deze manuscript-kaart, waarschijnlijk een stafkaart uit de Tweede Wereldoorlog, vervaardigd van linnen-papier. Voor deze kaart zijn de gegevens van de Werbatakaart gebruikt: de triangpunten zijn er op terug te vonden. De aanwijzingen -handgeschreven- zijn in het Nederlands behalve beide landingsvelden ('Dakota Field' en 'Devuyst Field'), hetgeen kan wijzen op gebruik door de Amerikaanse troepen in die jaren. Voor het eerst zien we ook de vermelding van lokatie van beide raffinaderijen op het eiland, niet als zodanig (de kaart zou eens in handen van de vijand kunnen vallen!) maar als 'Lago Concessie' (met pieren, hoofdkantoor, centrale en club) en 'Arend Concessie' (met pier) voor de Eagle Raffinaderij van de Shell (waar nu het Alhambra Casino en het Hospitaal zijn). Van de Lago Colony is niet de naam of de wijk maar alleen het hospitaal aangegeven. Ook het Kamp Savaneta staat op de kaart, zonder de vermelding van Mariniers. Uit 1960 dateert deze Amerikaanse uitgave van de geologische kaart van P. H. de Buisonj?, gebaseerd op de Werbata/Lens/Jonckheer kaart uit 1911 en de Westermann kaart uit 1932. Deze kaart kan hier op de website lago-colony.com in detail bekeken worden. De meest gebruikte kaart van Aruba uit de afgelopen eeuw is wel de Aruba Road Map, uitgegeven door de ESSO, het moederbedrijf van de Lago Oil & Transport Company. Op www.lago-colony.com staat een heel oude versie van deze kaart. In het Lago tijdperk werd deze Esso Road Map door iedereen gebruikt. Met z'n door de jaren steeds gehandhaafde karateristieke tekeningen van Arubaanse flora en fauna, was het h?t symbool van de aanwezigheid van de Esso, de Amerikanen en de raffinaderij op het eiland. De eerste foto is van een Esso Road map van 1952. Toen waren er nog geen hotels aan Palm Beach
De overige foto's geven enkele gedeeltes weer van de laatste editie, uit 1987, toen de Lago al gesloten was en er dus de vermelding staat: 'Former Lago Refinery'. Palm Beach staat vol hotels.
Tenslotte nog een unieke rariteit in deze serie historische kaarten: een op de Esso-kaart ge?nspireerde reliefkaart van Aruba uit de jaren '70, uit plastic vervaardigd, met heuvels en bergen in beige en bruin, te gebruiken als een soort braille-kaart.
'With Compliments of the Government of Aruba' |
