Historia di Aruba

John G. Eman

Deze tekst is eerder verschenen in de ?apa, de weekendbijlage van de Amigoe, als artikel over de achtergronden van Arubaanse straatnamen.

Als het aan de plaatselijke bewoners had gelegen, dan was de Nassaustraat in de jaren veertig van de vorige eeuw omgedoopt tot de John G. Emanstraat. Het offici?le rekwest werd echter afgekeurd door de toenmalige gouverneur Piet Kasteel, die het ongepast vond om de naam ?Nassau? te verwijderen. Daarom werd de iets verderop liggende Noordstraat vernoemd naar Eman.

John Gerard Eman werd geboren op 12 november 1898 en kreeg vanaf kleins af aan de liefkozende naam ?Dudu? mee. Hij groeide op in een tijd waarin Aruba nog niet veel economische bedrijvigheid kende. De meeste eilandbewoners waren eenvoudige cunucu-boeren die leefden van wat hun land opbracht. Aan het begin van de twintigste eeuw trokken veel Arubaanse jongeren naar andere Caribische landen. De meeste van hen kwamen uit arme gezinnen. Enkelen, zoals de gebroeders John en Harmen Eman, kwamen uit meer gefortuneerde gezinnen.

John en Harmen gingen naar Cuba. Lang zijn ze er echter niet gebleven. Harmen stierf na het oplopen van een ernstige virale koorts die in Cuba epidemische vormen had aangenomen. Ook John werd ziek, maar hij overleefde het trauma, en keerde terug naar Aruba. Hij kwam toen te werken in de apotheek van ene dokter Hopkins. Deze had graag gezien dat zijn pupil in Europa een doktersopleiding ging volgen, maar vader en moeder Eman weerhielden die plannen uit vrees dat ze misschien ook hun enig overgebleven zoon zouden verliezen.

John stapte het zakenleven in. Hij startte zijn eigen handelsbedrijf, de Firma J.G. Eman (welke later Eman Trading heette), en trad daarmee op als agent voor verschillende producten. Zijn geluk wilde, dat net in die tijd (de jaren twintig) Lago naar Aruba kwam. Door de opening van de raffinaderij werden er banen gecre?erd en ging er geld circuleren. De hele economie bloeide op.

Een groot deel van het landgoed rondom de Sint Nicolaasbaai waarop Lago haar olieraffinaderij en de verschillende bijbehorende woonwijken bouwde, was door Lago gekocht van Benoit Solognier Eman, de vader van John Eman, voor het luttele bedrag van vijfentwintigduizend florin. Bij de deal had John, op verzoek van zijn vader, opgetreden als tussenpersoon. Kapitein Rodgers van Lago had hen er nog op gewezen dat ze veel meer voor het terrein konden vragen. Maar ze wilden het geboden bedrag niet verhogen. ?Een man een man, een woord een woord?, zou John Eman namens zijn vader hebben gezegd. (Dit verhaal wordt verteld door Ludwina Eman, de oudste dochter van John. Zij werd in 1998 ge?nterviewd voor een Sky TV-documentaire die de Aruba Bank liet maken ter gelegenheid van de 100ste geboortedag van Eman).

De goede relatie met de Lago-vertegenwoordigers bleef bestaan, en Eman vaarde er wel bij. Zo zorgde Eman ervoor dat de schepen van Lago voorraden voedsel en andere goederen kregen. Dat duurde tot 1930, in welk jaar Lago haar eigen winkels opende. Ook trad Eman op als kassier voor de raffinaderij. Lago kreeg namelijk geld toegestuurd vanuit Cura?ao, voor het doen van betalingen op Aruba. Toen ook steeds meer Lago-werknemers hem vroegen om hun geld voor hun te bewaren, besloot hij om officieel een bank op te richten. Aldus opende de John Gerard Eman Bank haar deuren in 1925 aan de Wilhelminastraat.

Het was de eerste bank op Aruba. Tot die tijd hadden de mensen op het eiland hun geld in eigen beheer gehouden. Bovendien waren er velen die sowieso niet veel geld bezaten, en betalingen vooral deden met producten of wederdiensten. Dankzij Lago moesten ook zij nu met een portemonnee gaan lopen. En budgetboekjes gaan bijhouden? ?Mijn vader had soms vrouwen voor zich die huilden omdat hun man telkens zijn weekloon opmaakte aan vertier. Op hun verzoek nam mijn vader nam dat geld in bewaring, en bracht hun daarvoor ??n cent commissie in rekening?, aldus Ludwina Eman over de begintijd van de bank.

Aanvankelijk bewaarde Eman het geld van zijn cli?nten gewoon in verschillende kleine zakjes in een eenvoudige kist met een slot. Pas later kocht hij bij de Maduro & Curiel?s Bank (MCB) in Cura?ao een tweedehandse kluis. De contacten met MCB liepen in 1936 uit op een fusie tussen de J.G. Eman Bank en het Arubaanse filiaal van MCB. Voor Eman was deze stap noodzakelijk, omdat zijn eigen bank te klein bleek om zelfstandig te kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar geldleningen. De fusie betekende wel het einde van de naam JG Eman Bank. Voortaan heette de bank de Aruba Bank NV. De samenwerking met MCB duurde tot 1962. Daarna runde de familie Eman het bedrijf lange tijd alleen. Een definitief keerpunt kwam er in 1993, toen de Orco Bank uit Cura?ao een meerderheid van de aandelen bemachtigde, waardoor de verloor de familie haar zeggenschap verloor. De oprichter van de bank was toen allang overleden.

John G. Eman trouwde in 1927 met Frederika van der Biest-Eman, een nakomeling van de prominente familie Van der Biest waaruit veel Arubaanse commandeurs zijn voortgekomen. Zij kregen samen drie dochters en vier zonen. In mei 1944, op 46-jarige leeftijd, overleed Eman in de nasleep van een blindedarmontsteking. Hij was in Amerika geopereerd, maar had trombose opgelopen (een bloedprop in zijn circulatie). Uit voorzorg hadden de artsen hem nog drie maanden langer in behandeling gehouden. Eenmaal genezen verklaren, keerde hij terug naar Aruba, waar hij drie dagen na aankomst overleed. Hij ging op een middag rusten, en stond niet meer op. Zijn heengaan trof het eiland als een schokgolf. Veel mensen weigerden het te geloven. Eman had in zijn korte leven veel teweeg gebracht op Aruba. Historicus Jan Hartog omschrijft Eman als ?de economische emancipator van Aruba?.

Naast het directeursschap over Eman Trading en de Aruba Bank, was Eman namelijk ook eigenaar van het eerste elektriciteitsbedrijf van Aruba (Electra, welke de voorloper is van Elmar), richtte hij samen met anderen de Kamer van Koophandel op, zorgde zijn Aruba Gas Supply voor de gasvoorziening aan huishoudens, werkte hij mee aan de bouw van de eerste volkshuizen op het eiland, en stond hij aan de wieg van Solidaridad Bolivariana. Verder was hij lid van de Kerkenraad van de Protestantse Gemeente, lid van het Algemeen Nederlandsch Verbond (ANV), en zat hij in allerlei overheidscommissies. Kort gezegd, had John G. Eman dus veel petten op.

In het ANV-maandblad Neerlandia van mei 1944 verscheen een memoriam door ANV-secretaris Hessling. Hij schreef onder andere: ??John Eman was in de gemeenschap ontegenzeggelijk een vertrouwensman en een centrale figuur? iemand die ruim dacht ? een man van inzicht. Hij wist waarover hij sprak en deed dat zonder ophef: hij bleef steeds zichzelf. Want eenvoud kenmerkte John G. Eman.?

Dit artikel valt onder het copyright van de Aruba Heritage Foundation.